Câu 3, trang, 84 sgk Ngữ Văn 10

Bài 4:

- Nỗi niềm của cô gái đối với ngươì yêu.

*10 câu đầu:

Thương nhớ vốn là thứ tình cảm khó hình dung, nhất là thương nhớ trong tình yêu.Vậy mà trong bài ca dao này tình cảm lại được diễn tả rất cụ thể , tinh tế, gợi cảm.Đó chính là cách nói riêng mang tính nghệ thuật của  ca dao.

- 3 hình ảnh: khăn, đèn, mắt.- Cách nói bằng hình ảnh, biểu tượng mà ca dao hay dùng để diễn tả những điều trừu tượng.

+Tác giả dân gian sử dụng nghệ thuật nhân hoá, hoán dụ (khăn, đèn là phép nhân hoá; con mắt là hoán dụ để nói đến nhân vật trữ tình), ẩn dụ: chiếc khăn: chỉ người con gái. Cô gái hỏi khăn, hỏi đèn, hỏi mắt chính là hỏi lòng mình. Nhớ thương lắm mới hỏi dồn dập như vậy. Khăn, đèn trở thành biểu tượng cho nỗi niềm của người con gái đang yêu.

- Cái khăn thường là vật trao duyên, vật kỷ niệm gợi nhớ người thương. Nó lại luôn quấn quýt bên người con gái như cùng chia sẻ trong niềm thương nhớ.

+ Cái khăn được lặp lại 6 lần ở vị trí đầu câu và láy lại 3 lần “khăn thương nhớ ai” như một điệp khúc :lặp cấu trúc,điệp từ: ->Nỗi nhớ triền miên da diết.

 - Nỗi nhớ chiếm cả không gian (khăn rơi xuống đất, khăn vắt lên vai, khăn chùi nước mắt) :đối lập hình ảnh vận động trái chiều, câu hỏi tu từ: tâm trạng ngổn ngang ,nỗi nhớ không còn tự chủ được –trong cả bước đi ,dáng đứng, làm cho cô gái không thể yên ổn trong tâm hồn.

=>nỗi nhớ đậm chất nữ tính.

+ 24 chữ, 16 thanh bằng (không thanh ) vần bằng được sử dụng chủ yếu  -> nỗi nhớ thương bâng khuâng, nhưng biết kìm nén cảm xúc,không dễ dãi bộc lộ.

- Qua “ngọn đèn”, :đôi mắt” được cô gái hỏi đến. Nỗi nhớ chiếm cả thời gian; ngày sang đêm, “tấm khăn” đến “ngọn đèn”.

(Liên hệ: Nửa đêm trở dậy trông trời”, “Đêm qua ra đứng bờ ao…”, “Đêm khuya thắp chút dầu dư…”, “Đêm nằm lưng chẳng tới giường/Mong cho trời sáng ra đường gặp anh.”)

Riêng bài ca dao này có cách diễn đạt riêng, độc đáo và nhất quán.

-“Đèn thương nhớ ai /Mà đèn không tắt” -> ngọn lửa tình của cô gái không tắt -nỗi nhớ trằn trọc,đằng đẵng theo thời gian.

- “Mắt thương nhớ ai /Mắt ngủ không yên.” ->nỗi thương nhớ bộc lộ cao độ.

+ phần đầu:nhịp dồn dập,4 chữ -chỉ hỏi, không có lời đáp

-> nỗi nhớ sâu đậm,

* 2 câu cuối: nhịp đều đều,thể lục bát-> nỗi niềm lo âu , phấp phỏng về hạnh phúc.Vì hạnh phúc của họ thường bấp bênh,phụ thuộc. “Thương anh chẳng muốn nói ra/Sợ mẹ bằng đất sợ cha bằng trời”->Vẻ đẹp tâm hồn của các cô gái Việt ở các làng quê xưa.

=> Bài ca dao diễn tả cụ thể, sinh động nỗi niềm thương nhớ của trai gái trong tình yêu.