Câu 2, trang 77, sgk Ngữ Văn 11
Một số đặc điểm nghệ thuật của văn học trung đại?
Đặc điểm của văn học trung đại.
a. Câu cá mùa thu – Nguyễn Khuyến
- Thơ ca Trung đại nói về mùa thu thường có thu thiên, thu thủy, thu hoa, thu diệp, …Ở câu cá mùa thu cũng có những yếu tố này: thu thiên (Trời thu xanh ngắt mấy tầng cao); thu thủy (ao thu lạnh lẽo nước trong veo); thu diệp (lá vàng trước gió khẽ đưa vèo); ngư ông (tựa gối buông cần lâu chẳng được).
- Sáng tạo trong quy phạm, ước lệ: Cảnh thu mang nét riêng của đồng bằng Bắc bộ. Chiếc ao làng với sóng hơi gợn, nước trong veo, lạnh lẽo.
b. Quan niệm thẩm mỹ:
- Truyện Lục Vân Tiên: sử dụng các điển tích liên quan đến các bậc vua tàn ác không chăm lo cuộc sống cho nhân dân: Kiệt, Trụ mê dâm; U, Lệ đa đoan; đờ Ngũ Bá, …
- Bài ca ngất ngưởng: phơi phới ngọn đông phong, phường Hàn Dũ, … nhằm nói lên cái thú tiêu dao của người ngoài vòng danh lợi, đồng thời để khẳng định sự ngất ngưởng của mình, đặt mình với những bậc tiền bối ngày xưa.
- Bài ca ngắn đi trên bãi cát: ông tiên ngủ kĩ, danh lợi,… là những điển tích điển cố, những thi liệu dùng để bộc lộ sự chán ghét của người tri thức đối với con đường danh lợi tầm thường đồng thời thể hiện niềm khát khao thay đổi cuộc sống.
c. Bút pháp nghệ thuật:
- Bãi cát là hình ảnh tượng trưng cho con đường danh lợi nhọc nhằn, gian khổ. Những người tất tả đi trên bãi cát là những người ham công danh, sẵn sàng vì công danh mà chạy ngược chạy xuôi.
- Nhà thơ gọi con đường mình đang đi là con đường cùng. Hình ảnh con đường cùng ấy có ý nghĩa tượng trưng cho con đường công danh, con đường vô nghĩa. Con đường ấy không thể giúp ông đạt được lí tưởng của mình.
d. Thể loại:
- Tác phẩm gắn liền với tên thể loại như: chiếu cầu hiền; cáo bình Ngô; Hịch tướng sĩ; Bài ca ngất ngưỡng; Thơ Nôm đường luật, …
- Đặc điểm về hình thức nghệ thuật thơ Đường luật: thơ làm theo luật thơ Đường. Có thể là tứ tuyệt, thất ngôn bát cú. Thơ thất ngôn bát cú có 4 phẩn: Đề - Thực – Luận – Kết. Tính chất đối là đặc điểm nổi bật của thơ thất ngôn bát cú.
- Đặc điểm văn tế: Dùng để tế người chết; Có thể làm bằng văn xuôi hoặc văn vần.
- Đặc điểm hát nói: Kết hợp ca nhạc và thơ, không hạn chế số câu, số chữ; Biểu đạt cái tôi cá tính